مروری بر فیلم‌های فرهادی از رقص در‌غبار تا فروشنده
به بهانه اکران فیلم آخر اصغر فرهادی «فروشنده» نگاهی گذرا انداختیم به کارنامه کاری این فیلم‌ساز از اولین فیلم تا متأخرین آن‌ها، نگاه کردیم به اینکه چگونه «رقص در غبار» به‌عنوان اولین فیلم فرهادی جدا افتاده‌ترین فیلم کارنامه کاری او محسوب می‌شود، به اینکه چگونه «درباره الی» موجی جدید از فیلم‌سازان جوان سینمای ایران را تحت تأثیر قرارداد، اینکه چگونه «چهارشنبه‌سوری» سرآغاز سبک فیلم‌سازی شد از فرهادی که امروز «فروشنده» سرآمد آن است و کلی اطلاعات و حواشی راجع فیلمو‌گرافی مهم‌ترین فیلم‌ساز معاصر سینمای ایران.
رقص در غبار:
«رقص در غبار» اولین فیلم بلند اصغر فرهادی است که در سال ۱۳۸۱ اکران شد. فرامرز قریبیان، باران کوثری و یوسف خداپرست تیم اصلی بازیگران رقص در غبار را تشکیل می‌دهند. اصغر فرهادی در اولین تجربه سینمایی‌اش جوایزی ازجمله بهترین کارگردانی و فیلم‌نامه‌نویسی جشنواره آسیا پاسیفیک و فیلم منتخب هیئت‌داوران بخش بین‌المللی جشنواره فیلم فجر را از آن خود کرد.
خلاصه داستان:
نظر و ریحانه در اتوبوسی همدیگر را می‌بینند، عاشق هم می‌شوند و ازدواج می‌کنند؛ اما پس از مدتی حرف‌وحدیث‌هایی که درباره مادر ریحانه وجود دارد، نظر را مجبور می‌کند تا از ریحانه طلاق بگیرد.
درباره فیلم:
«رقص در غبار» بسیار شبیه به کارهای تلویزیونی موفق اصغر فرهادی به‌خصوص سری دوم داستان یک شهر ساخته‌شده است. فیلم تلفیقی از رومانتیسیسم و احساسات گرایی افراطی و نگاهی ابتدایی به جامعه و روابط اجتماعی آدم‌هاست که البته با هر دو مورد هم خام‌دستانه برخورد می‌کند. برخلاف فیلم‌های متأخرتر فرهادی در «رقص در غبار» اجتماع و مباحث جامعه‌شناختی واجد اهمیت داستان پردازانه و پیش برنده نیست و این شخصیت‌ها، عواطف و بزنگاه‌های احساسی‌شان است که مخاطب را با خود درگیر و تا انتهای داستان همراه می‌کند.
تصویر انگشت قطع‌شده نظر، ازجمله تصاویری ست که احتمالاً تماشاگر تا آخر عمر فراموشش نخواهد کرد!
شهر زیبا:
«شهر زیبا» دومین ساخته اصغر فرهادی محصول سال ۱۳۸۲ سینمای ایران است. فیلمی با بازی ترانه علیدوستی، فرامرز قریبیان، آهو خردمند، فرهاد قایمیان و بابک انصاری. شهر زیبا در جشنواره فیلم فجر در یازده رشته نامزد سیمرغ بلورین شد که از این میان تنها موفق به کسب سیمرغ بهترین صدابرداری و همچنین کسب جایزه در جشنواره‌های خارجی مانند جشنواره فیلم هند و یا ورشو شد.
خلاصه داستان:
اکبر پسر هجده‌ساله ایست که در کانون اصلاح و تربیت آخرین روزهای زندگی اش را می گذراند. او به حکم قصاص محکوم است و حالا با رسیدن به سن قانونی باید حکم اش اجرا شود. دوست او اعلا که به تازگی آزاد شده، سراغ فیروزه خواهر اکبر می¬رود تا با کمک هم از خانواده دختر مقتول رضایت بگیرند؛ اما خانواده مقتول حاضر نمیشوند رضایت دهند. پس از پیچ و قوس های فراوان بر سر رضایت دادن و ندادن، خانواده مقتول راضی می شوند اما حالا فیروزه و اعلا که در این مدت هم میانشان رابطه ای عاطفی شکل گرفته پول دیه مقتول را ندارند. اعلا می خواهد پول را به هر قیمتی به دست بیاورد اما مادر مقتول نقشه ای دیگر در سر دارد تا دختر دیگرش را به عقد اعلا دربیاورد. فیروزه در جریان این تصمیم قرار می گیرد و باید میان عشق و خانواده دست به انتخاب بزند. در نهایت احتمالا مانند هر خواهر دیگری- او وانمود می کند به اعلا هیچ حسی ندارد و در را به رویش می بندد.
درباره فیلم:
«شهر زیبا» یکی از اولین فیلم‌هایی است که نام اصغر فرهادی را بر سر زبان‌ها انداخت. فیلمی که موفق می‌شود حس همذات پنداری قوی‌ای را در مخاطب خود برانگیزد. شهر زیبا از معدود فیلم‌های آن سال‌هاست که به‌اندازه از احساسات و منطق بهره میبرد. فیلم در ابتدای مسیر فیلم‌سازی واقع‌گرایانه اوست و هرچند گاهی خام‌دستانه به نظر می‌رسد اما واجد ویژگی‌ها و المانهای خاص فیلم‌ساز است.
«شهر زیبا» همچنین از اولین آثار سینمای ایران است که به شکل مستقیمی قصاص را موردانتقاد و سؤال قرار می‌دهد و از منظر اجتماعی جایگاه مهمی در آثار فرهادی دارد.
اصغر فرهادی پشت صحنه فیلم شهر زیبا
چهارشنبه‌سوری:
محصول سال ۱۳۸۴ و سومین ساخته فیلم‌ساز با بازی هدیه تهرانی، ترانه علیدوستی، حمید فرخ نژاد و پانته آ بهرام. فیلمی که سروصدای زیادی به پا کرد و خیلی‌ها آن را شاهکار دانستند و در نه رشته نامزد دریافت سیمرغ جشنواره فجر شد و جایزه بهترین کارگردانی را برای فرهادی و بهترین بازیگر زن را برای هدیه تهرانی به همراه آورد. فیلم همچنین در فستیوال‌های بین‌المللی هم با استقبال روبه‌رو شد ازجمله کسب جایزه در جشنواره فیلم لو کارنو و شیکاگو.
اصغر فرهادی پشت صحنه فیلم چهارشنبه‌سوری
خلاصه داستان:
روزهای آخر سال است و شهر پر از جنب‌وجوش و تنش دمادم عید و چهارشنبه‌سوری. روح‌انگیز برای خانه‌تکانی قبل از عید به منزل زوجی می‌رود که رابطه‌شان در سراشیبی سقوط است. زن به رابطه شوهرش با زن همسایه‌شان مشکوک است. او از روح‌انگیز می‌خواهد به واحد زن همسایه برود تا اطلاعاتی به دست بیاورد؛ اما روح‌انگیز چیزی مبنی بر خیانت مرد و حضورش در زندگی زن همسایه پیدا نمی‌کند؛ اما در آخرین ساعت‌های حضورش در این خانواده به شکلی اتفاقی متوجه می‌شود که شک زن به همسرش خیلی هم بیراه نیست و حالا که دعواها تقریباً به پایان رسیده و زن کمی خاطرش آسوده شده باید تصمیم بگیرد که به زن بگوید یا نه.
اصغر فرهادی پشت صحنه فیلم چهارشنبه‌سوری
درباره فیلم:
«چهارشنبه‌سوری» را می‌توان سرآغاز سبک فیلم‌سازی اصغر فرهادی دانست که امروز از او می‌شناسیم. ویژگی‌های بارزی که امروزه درباره سینمای فرهادی مطرح می‌شوند، اولین بار به شکل جدی و منسجم خود در«چهارشنبه‌سوری» نمود پیدا کردند. پرداختن به زندگی و اخلاقیات طبقه متوسط جامعه ایران، قضاوت، دروغ و درست و غلطی که قرار است جهان داستانی را به آتش بکشد و آدم‌هایش را بسوزاند در«چهارشنبه‌سوری» اولین مجال مواجهه با مخاطب را پیدا می‌کنند و از این فیلم به بعد تبدیل به تم اصلی آثار اصغر فرهادی می‌شوند.
اصغر فرهادی پشت صحنه فیلم چهارشنبه‌سوری
درباره الی…:
چهارمین محصول سینمایی اصغر فرهادی و از پرحاشیه ترین فیلم‌های سال ۱۳۸۷٫ «درباره الی»به دلیل حضور گلشیفته فراهانی در فیلم، در زمان اکرانش و حتی پیش‌تر در نمایش اش در جشنواره فیلم فجر با مشکلات جدی مواجه شد اما موفق به دریافت سیمرغ بهترین کارگردانی، صداگذاری و فیلم منتخب تماشاگران شد. همچنین خرس نقره‌ای بهترین کارگردانی جشنواره فیلم برلین را برای اصغر فرهادی به ارمغان آورد. درباره الی به‌عنوان یکی از ستایش‌شده‌ترین فیلم‌های اصغر فرهادی توسط منتقدان داخلی و خارجی، است.
خلاصه داستان:
رفقای قدیمی دورهم جمع شده‌اند تا تعطیلاتشان را باهم به شمال بروند. در این میان احمد به‌تازگی از همسرش در آلمان جداشده و به ایران برگشته و سپیده که حکم موتور محرک جمع را دارد از الی که پرستار دخترش است خواسته تا با آن‌ها بیاید و با احمد آشنا شود؛ اما در روز دوم سفر الی که برای نجات یکی از بچه‌ها به آب می‌زند، ناپدید می‌شود. در پی این اتفاق، اتفاقات دیگری می‌افتد و همه شوخی‌ها و خنده‌ها تبدیل به ابزاری برای قضاوت الی و فرار به جلو شخصیت‌ها می‌شود. تا جایی که همه سپیده را مجاب می‌کنند که درباره الی و چگونگی آمدنش به نامزد او که حالا برای شناسایی جسد به شمال آمده دروغ بگوید تا بقیه تبرئه شوند.
اصغر فرهادی پشت صحنه فیلم درباره الی
درباره فیلم:
«درباره الی» اصغر فرهادی را تبدیل به یک فیلم‌ساز بین‌المللی می‌کند. هرچند او از همان فیلم اول جوایز بین‌المللی زیادی کسب کرده اما درباره الی نام اصغر فرهادی در جرگه کارگردانان مطرح سینمای روز جهان قرار می‌دهد. فیلمی که ساختار روایی بدیع و خلاقانه‌اش نه‌تنها آن را از دیگر آثار هم‌کیشش تفاوت می‌بخشد که نقش مهمی را هم در سینمای ایران ایفا می‌کند. در موج نو فرانسه پس‌ازآنکه گدار و تروفو اولین فیلم‌هایشان را می‌سازند، نزدیک به پنجاه نفر فیلم اولی وارد سینما فرانسه می‌شوند درحالی‌که الگویشان فیلم‌های این دو کارگردان بزرگ است و همین موج نو را سبب می‌شود. رابطه درباره الی و سینمای ایران هم کم‌وبیش به این جریان شباهت‌هایی دارد. نگاه کنید که بعد از ساخت درباره الی تعداد زیادی فیلم با الگوی روایی و دغدغه‌های فرامتنی مشابهی در سینمای ایران تولید می‌شود که البته هیچ‌کدام موفق نمی‌شود از یک تقلید سطحی و دست پایین از نمونه اصلی فراتر برود. درباره الی شاید حالا که «فروشنده» ساخته‌شده، بهترین فیلم فرهادی نباشد، اما قطعاً از مهم‌ترین فیلم‌های اوست واحتمالا از مهم‌ترین فیلم‌های سینمای ایران. تاریخ قضاوت خواهد کرد.
اصغر فرهادی پشت صحنه فیلم درباره الی
جدایی:
فیلمی بیست میلیون دلاری که ازجمله پرفروش‌ترین آثار سینمایی ایران است. اولین فیلم ایرانی که اسکار و گلدن گلوب بهترین فیلم خارجی زبان و همچنین خرس طلایی و جایزه ویژه هیئت‌داوران جشنواره برلین و انبوهی تندیس از جشنواره‌های مختلف خارجی را دریافت کرده است؛ اما موفقیت‌های بین‌المللی جدایی به همین‌جا ختم نمی‌شود. جدایی مورد استقبال بی‌سابقه‌ای از جانب منتقدان و هنرمندان خارجی قرار گرفت و بسیاری آن‌ها در زمره بهترین فیلم‌های سال ۲۰۱۱ دانستند؛ اما در داخل ایران مخاطبان فیلم دودسته‌اند کسانی که فیلم را بسیار دوست دارند و کسانی که شدیداً از فیلم بدشان می‌آید!
خلاصه داستان:
نادر و سیمین زوج نسبتاً جوانی‌اند که دختری نوجوان به نام ترمه دارند. سیمین تصمیم دارد دخترش را از ایران ببرد و همه مقدمات مهاجرت خانواده را هم فراهم کرده اما نادر به خاطر مراقبت از پدرش که آلزایمر دارد راضی به رفتن نمی‌شود. سیمین درخواست طلاق می‌دهد اما دادگاه حضانت فرزند را به او نمی‌بخشد و ترمه هم برای بازگرداندن مادرش به زندگی تصمیم می‌گیرد پیش پدرش بماند. نادر که نمی‌تواند به‌تنهایی و در نبود سیمین از پدرش مراقبت کند راضیه را برای این کار استخدام می‌کند اما به دلیل کوتاهی راضیه در نگهداری از پیرمرد، او و نادر بحثشان می‌شود و نادر راضیه را از خانه بیرون می‌کند. کمی بعدتر متوجه می‌شود که راضیه حامله بوده و بچه‌اش افتاده. راضیه و شوهرش حجت معتقدند که نادر با هل دادن راضیه باعث سقط‌جنین شده و از او شکایت می‌کنند اما نادر زیر بار نمی‌رود. از طرفی حجت که از کار بیکار شده معتقد است با پول دیه می‌تواند زندگی‌اش را تغییر دهد و کوتاه نمی‌آید. درنهایت نادر به اصرار سیمین و برای آرامش ترمه راضی به پرداخت دیه می‌شود ولی حالا راضیه است که مردد است پول را قبول کند یا نه…
درباره فیلم:
«جدایی» نادر از سیمین برای مخاطب خارجی‌ای که مردم و جامعه ایرانی را نمی‌شناسد می‌تواند بسیار جذاب‌تر باشد تاکسی که در داخل چنین محیطی زندگی کرده است. «جدایی» بیش از آنکه برای جامعه ایرانی ساخته‌شده باشد، از آن بهره برده تا مخاطبان خارجی را مسحور کند! این بدان معنی نیست که فیلم سیاه نمایی می‌کند (که البته یکجاهایی واقعاً سیاه نمایی هم می‌کند!) که بحثی بسیار کلی‌تر است. «جدایی» چیزی فراتر از «درباره الی» به مخاطب ارائه نمی‌دهد و برای اصغر فرهادی حکم یک سقوط آزاد را دارد: فیلمی که برخلاف روحیه بدیع و طراحی خلاقانه دو اثر پیشین فیلم‌ساز تنها دستمایه‌هایی شبیه به آن‌ها را به کار می‌گیرد و با چاشنی همیشگی قضاوت، درست و غلط را به خورد مخاطب می‌دهد. با این تفاوت که این بار خود فیلم‌ساز هم شبیه به نادر مجبور می‌شود دروغ تحویل مخاطبش بدهد. اصغر فرهادی به‌راحتی با نشان ندادن صحنه تصادف تا انتهای فیلم سر تماشاگر را شیره می‌مالد. ترمه درگذر این حوادث، ناراستی‌هایی از پدرش نادر می‌بیند که تصویر او را برایش خدشه‌دار می‌کند، درست مانند تصویر خود فرهادی برای تماشاگر.
اصغر فرهادی پشت صحنه فیلم جدایی
گذشته:
محصول سال ۲۰۱۳ سینمای فرانسه با بازی برنیس بژو، طاهر رحیم و علی مصفا. گذشته اولین فیلم فرهادی است که خارج از ایران و در پاریس فیلم‌برداری شده و تهیه‌کننده‌ای غیر ایرانی (الکساندر مالت-گای) دارد. فیلم نامزد دریافت نخل طلای جشنواره کن شد و درنهایت موفق به کسب نخل طلای بهترین بازیگر زن و جایزه کلیسای جهانی کن گشت.
خلاصه داستان:
داستان زندگی زنی به نام مارین که از همسر دومش، احمد که به مدتی ست به ایران بازگشته خواسته به فرانسه بیاید تا با طلاقی توافقی از او جدا شود زیرا حالا با مرد دیگری به نام سمیر وارد رابطه شده است. احمد که در مدت اقامتش در پاریس در خانه مارین است، در جریان وقایع زندگی او قرار می گیرد و به‌واسطه دختر مارین متوجه می‌شود سمیر همسری به نام سلین دارد که در کما به سر میبرد و عامل به کما رفتن اش هم بی‌ارتباط با رابطه مارین و سمیر نیست…
اصغر فرهادی پشت صحنه فیلم گذشته
درباره فیلم:
«گذشته» نشان‌دهنده پیشرفت چشمگیر اصغر فرهادی در تکنیک کارگردانی است. هرچند که فیلم در جشنواره‌ها و حتی توسط منتقدان کمتر از «جدایی» با استقبال مواجه شد اما به‌مراتب از «جدایی» فیلم قابل‌تحمل‌تری است. ویژگی مهم «گذشته» بهره‌گیری‌اش از امکانات فیلم‌سازی و فضاها و لوکیشن هاییست که دست اصغر فرهادی را باز گذاشته تا با تصویر و ضیافت رنگ‌ها و میزانسن های پیچیده بازی‌های جذابی کند. استفاده از بازیگران خارجی هم به کمک اش آمده‌اند تا حس و حال رابطه میان مارین و مردهای زندگی‌اش واقع‌گرایانه و طبیعی به نظر برسد.
«گذشته»با پایانش و آن قطره اشک، احساسی‌ترین فیلم فرهادی ست که در انتها تکلیف را هم تا حدی مشخص می‌کند اما مهم‌تر از این‌ها فیلم چه به لحاظ کارگردانی و چه مضمونی برای اصغر فرهادی تجربه پرباری است که او را به‌سوی «فروشنده» سوق می‌دهد. انگار که حسن ختام دوره اول فیلم‌سازی او باشد و مانند دری که رو به دنیای جدید و بسیط‌تری باز شود که فروشنده، ساخته آخر اصغر فرهادی محصول آن است.
صحبت درباره «فروشنده»، هفتمین ساخته اصغر فرهادی که جایزه بهترین فیلم‌نامه و بهترین بازیگر نقش اول مرد را از آن خودکرده مطلب مفصل‌تری را می‌طلبد. در حد اشاره‌ای کوچک تنها باید گفت که «فروشنده» با اختلاف، بهترین و کامل‌ترین فیلم اصغر فرهادی مطرح‌ترین کارگردان ایرانی حال حاضر سینمای جهان است.
کپی برداری و نقل این مطلب به هر شکل از جمله برای همه نشریه‌ها، وبلاگ‌ها و سایت های اینترنتی بدون ذکر دقیق کلمات “منبع: بلاگ نماوا” ممنوع است و شامل پیگرد قضایی می شود.
