پنج نکته متفاوت و قابل توجه درباره سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر
جشنواره فجر امسال در شرایط خاصی برگزار میشود. در برهه‌ای حساس، درحالیکه فجایع غمناک زیادی را پشت‌سر گذاشته‌ایم و شمار زیادی از هموطنانمان را نامنتظر وداع گفته‌ایم. وداع‌هایی جانسوز که بسیاری از مردم را عصبانی و ناامید کرد و زمینه را فراهم نمود تا تعدادی از هنرمندان دست به تحریم جشنواره فجر بزنند. بسیاری هم از همه خون‌های ریخته شده و غم مردم سواستفاده کردند تا برای خود اعتبار بخرند و خود را در معرض نمایش قرار دهند. یکسری هم مانند شهاب حسینی و فرشته طائرپور، به انتقاد از تحریم‌ها پرداختند و مطابق معمول همه‌چیز تبدیل شد به خط و مرزکشی و خودی و غیرخودی کردن که البته خبر جدیدی نیست و این روزها بیش از هرچیز در شبکه‌های مجازی و در بطن جامعه با آن سروکار داریم.
همچنین بخوانید:
کنجکاوی برانگیزترین فیلم های سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر
اما اگر اخبار تحریم‌ها اجازه دهند می‌بیینیم که جشنواره فیلم فجر امسال چند نکته تازه و در نوع خود قابل توجه دارد که می‌توانند در بلند مدت تاثیری مثبت یا منفی بر سینمای ایران به‌جا بگذارند. نکاتی که البته زیر بار هجمه‌‌های خبری چندان موردبحث قرار نگرفته است و البته بخشی از آن به همین داستان تحریم‌ها و اوضاع حاد کنونی مربوط میشود.
در این یادداششت پنج نکته ویژه و حائز اهمیت جشنواره سی و هشتم که زیر فشار باقی اخبار گم شده‌اند را مرور می‌کنیم.
هیئت داوران جشنواره سی و هشتم
بزرگترین تاثیر تحریم کردن جشنواره و فضای دوقطبی خودی و غیرخودی که پیامد آن به‌وجود آمد، در انتخاب هیئت داوران جشنواره نمود پیدا کرد. درحالیکه چیز زیادی تا شروع جشنواره باقی نمانده است، در روزهای گذشته اخبار زیادی درباره انتخاب هییت داوران به‌گوش می‌رسید. گفته میشد بسیاری به دلیل تحریم‌ها یا ترس از افتادن در دوقطبی حاضر نبودند داوری را بپذیرند. گروه‌هایی هم سخت سعی داشتنند این دوقطبی را پررنگ‌تر کنند. امیر پوریا منتقد نام‌آشنای سینمای ایران که این روزها مهاجرت کرده و به شبکه ایران اینترنشنال پیوسته از جمله کسانی بود که گفته میشد سعی بسیاری دارد تا فیلمسازان را متقاعد کند از شرکت در بخش مسابقه انصراف دهند و خب تا اندازه زیادی هم موفق شد. اگر به کانال تلگرامی پوریا نگاهی بیاندازید، خواهید دید چطور خودش را به دستور اربابان جدیدش به‌صرافت انداخته تا به نان و نوایی برسد.
اما مسئولان جشنواره و عوامل برگزارکننده در این رابطه هوشمندانه عمل کردند و در نهایت با اعلام نام نه داور به‌جای هفت نفر مرسوم هرسال، سعی کردند به حرف و حدیث‌‌ها پایان دهند. جالب است که وقتی به هییت داوران نگاه می‌کنید، افرادی را در آن می‌بینید که بعضا انتظار حضورشان را نداشتید. داوران امسال هرچند هرکدام مواضع سیاسی خود را دارند اما همگی در یک دسته‌بندی مشخص قرار نمی‌گیرند. هم افراد شدیدا وابسته و دولتی مانند نرگس آبیار و محمدمهدی عسگرپور در میان آن‌ها دیده میشود، هم کسی مانند سعید راد یا تورج اصلانی که از چنین وابستگی کاملا مبری هستند.همچنین نام‌هایی مانند فریدون جیرانی یا طهماسب صلح‌جو به‌چشم می‌خوررد که در موارد سیاسی خنثی بوده و در شرایط مختلف بدون درنظر گرفتن سیاست کار خود را کرده‌اند.
این تنوع و گوناگونی داوران با جهت‌گیری‌های سیاسی و اجتماعی فردی هرکدامشان برای تیم برگزارکننده و خصوصا دبیر جشنواره حکم برگ برنده را دارد و انتظار می‌رود که در رای‌گیری نهایی هم با آرایی مواجه باشیم که کمتر از سال‌های گذشته رنگ و بوی سیاسی داشته باشند. البته این فقط یک پیش‌بینی است و باید تا اختتامیه جشنواره صبر کرد. اما خود جشنواره هم می‌داند که در شرایط سیاسی پیچیده، منطقی ترین کار اینست که از هرگونه موضع‌گیری سیاسی تا حد امکان دور بماند و خنثی باشد.
سال جوان‌ها
این هم یکی از مهم‌ترین نکات جشنواره سی و هشتم است. جشنواره امسال سهم جوان‌ها و نسل‌های تازه سینمای ایران است با کمترین میزان حضور پیشکسوتانی که در سال‌های گذشته همواره تنور جشنواره را داغ می‌کردند. داریوش مهرجویی فییلمش را نفرستاد، مسعود کیمیایی انصراف داد و جز ابراهیم حاتمی‌کیا و مجید مجیدی، باقی فیلم‌ها محصول نسل‌های جوان و جدیدتر سینمای ایران است. اتفاقی که در حالت طبیعی باید باعث شود با جشنواره‌ای به‌روزتر سروکار داشتته باشیم که از دغدغه‌های جوانان می‌گوید و داستان‌هایش از نقطه نظر نسل‌های جدید روایت میشود.
کلی فیلمساز تازه‌کار داریم که البته جایگاه خود را تا همین حالا هم به‌دست آورده‌اند و حالا وارد سینمای حرفه‌ای بلند شده‌اند. مثل برادران ارک که فیلم کوتاهشان در سینه فونداسیون جشنواره کن درخشید یا محمد کارت که مستندساز ویژه‌ای است. دستیار اصغر فرهادی، حمیدرضا قربانی دومین فیلمش «مغز استخوان» را ساخته و بهتاش صناعی‌ها که فیلم اولش «احتمال بارش اسیدی» مورد توجه منتقدان قرار گرفت در دومین تجربه خود با «قصیده گاو سفید» در فجر ۳۸ حضور دارد.
بهنام بهزادی و سامان سالور، کارگردانان نسل چهارم بعد از انقلاب هم امسال بعد از غیبتی نسبتا طولانی در این دوره با «من می‌ترسم» و «سه کام حبس» شرکت کرده‌اند. از همین نسل مجید برزگر، بعد از مدت‌ها سینمای کوتاه را کنار گذاشته و با «ابر بارانش گرفته» بعد از «پرویز» در جشنواره حاضر است.
کلی هم فیلمساز تازه‌کار هیجان انگیز داریم: برادران ارک، محمد کارت، برزو نیک‌ننژاد و…
جغرافیای گسترده
این هم یکی از نکات مهم و البته کمتر مورد توجه قرار گرفته جشنواره امسال است؛ تعداد قابل توجهی از فیلم‌ها خارج از خیابان‌های پایتخت ساخته شده‌اند. به‌نظر می‌رسد سینمای ایران کم‌کم دارد امکانات فیلمسازی در شهرها و طبیعت‌های متفاوت را کشف می‌کند. ابراهیم حاتمی‌کیا «خروج» را در جاده‌های بین‌شهری ساخته، نیکی کریمی «آتابای» را در خوی فیلمبرداری کرده است. «پوست» فیلم برادران ارک در اسکو می‌گذرد و تماما ترکی‌زبان است. بخشی از «لباس شخصی» در بندر انزلی روایت میشود، «درخت گردو» به سردشت و آذربایجان غربی رفته و «تومان» در گنبد کاووس و بندر ترکمن ساخته شده است.
همچنین فیلم «آن شب» کوروش آهاری در آمریکا فیلمبرداری شده و اولین محصول کمپانی فیلمسازی شهاب حسینی در آمریکا به‌حساب می‌آید.
حضور گسترده سازمان سینمایی اوج
یکی از موارد قابل توجه دوره سی و هشتم جشنواره فیلم فجر حضور گسترده سازمان سینمایی اوج است. سازمان اوج البته در سال‌های اخیر فعالیت‌های سینمایی گسترده‌ای داشته است اما امسال با تهیه‌کنندگی ۵ فیلم رکورد تازه‌ای را به ثبت رسانده. «روز بلوا» ساخته بهروز شعیبی، «خروج» ساخته ابراهیم حاتمی کیا، «خورشید» به کارگردانی مجید مجیدی و «آبادان یازده شصت» ساخته مهرداد خوشبخت در بخش سودای سیمرغ و «لباس شخصی» به کارگردانی امیر عباس ربیعی در بخش نگاه نو همگی تولیدات سازمان هنری اوج هستند.
این درحالی است که امسال دیگر نهادهای سینمایی دولتی مانند حوزه هنری یا بنیاد سینمایی فارابی بسیار کم‌کار بوده‌اند و حضور پررنگی در جشنواره ندارند. نکته جالب درباره حضور اوج اما گستردگی طیف مضمونی و تماتیک آثاری است که نامش پای آن‌ها خورده. هرچند همه این فیلم‌ها به‌هرحال درجهت موضع‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌های سازمان اوج هستند، اما مضامین متفاوتی را در بر می‌گیرند. از فسادهای مالی، مشکل کم‌آبی و گریز به سال‌های جنگ تا فیلمی درباره کودکان کار.
خلاقیت و نظم در برگزاری
امسال آماده‌سازی جشنواره و مقدماتش با نظم‌تر از سال‌های پیش در جریان است. از ثبت‌نام اهالی رسانه بگیرید تا اعلام نتایج و نشست‌ها. خصوصا در مواردی مانند رای‌گیری از مطبوعاتی‌ها برای انتخاب سینمای رسانه، عوامل برگزارکننده خلاقیت از خود نشان دادند و تصمیم را به خود رسانه‌ها واگذار کردند. ضمن اینکه اعلام اسامی افراد در فایلی آماده و منتشر شد تا از بی‌نظمی‌های پیشین کاسته شود. شنیده‌ها حاکی از این است که سهمیه زیاد و اضافی در سالن مطبوعات و کاخ جشنواره که در سال‌های اخیر صدای بسیاری را درآورده بود، امسال بلوکه شده و تعداد کارت‌های صادرشده منطقی‌تر از هرسال دیگری است و کمتر فرد غیر سینمایی و غیر مطبوعاتی در کاخ جشنواره حضور خواهد داشت.
یکی دیگر از اتفاقات مثبت اینست که به‌جای برگزاری یک مراسم افتتاحیه کسل‌کننده و حوصله‌سربر، هزینه مراسم در جهت کمک به سیل‌زدگان عزیز در جنوب کشور، اهدا میشود.
کپی برداری و نقل این مطلب به هر شکل از جمله برای همه نشریه‌ها، وبلاگ‌ها و سایت های اینترنتی بدون ذکر دقیق کلمات “منبع: بلاگ نماوا” ممنوع است و شامل پیگرد قضایی می شود.
نوشته پنج نکته متفاوت و قابل توجه درباره سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر اولین بار در بلاگ نماوا. پدیدار شد.
