آشنایی با انواع آش

آش یا با یکی از خوراک‌های اصیل ایرانی است که تقریباً در تمام ایران پخته می‌شود. آش چندین نوع است از جمله آش رشته، آش ماست، آش شله قلمکار، آش جو، آش دوغ و… ساده‌ترین آن آش رشته است و از سبزیجات، حبوبات و رشته و کشک تشکیل شده و از سیر داغ، پیاز داغ و نعناع داغ برای تزیین آن استفاده می‌کنند.

آش از زمانی وارد فرهنگ دستور پخت ایرانی شد که یک وعده غذایی را ارزان بگذارند، و اگر بخواهید به صورت کلی آش‌های ایرانی را بشمارید در حدود ۴۰۰ تا می‌شود که در کل سراسر ایران به شکل‌های گوناگون طبخ می‌شود، و به جرأت می‌توان گفت تقریباً حدود ۱۰ نوع آش وجود دارد که در آن از گوشت استفاده شده‌است.

واژه‌شناسی

کلمه آش از زبان ترکی گرفته شده است. در فارسی واژهٔ «با» نیز به معنی آش و خوراک فراوان بکار رفته است . شوربا، کدوبا، ماست‌با، اسپید‌با، غوره‌با، زیره‌با و … در نوشته‌ها تکرار شده است.

آش اُماج

یکی از آش‌های استان قم می‌باشد. در این آش از نوعی خمیر برای پخت استفاده می‌شود دلیل اسم این آش به اُماج به دلیل خمیری است که در آن استفاده می‌شود می‌شود.

آش لِخشَک

آش لِخشَک یا لِشخَک نوعی آش رشته‌است. رشته را نازک و پهن می‌برند و با سبزی و مواد دیگر می‌پزند و چاشنیش کشک است و گاه سیرداغ هم بر سر دارد. روی آن قیمه هم می‌ریزند، طبخ این آش در جنوب خراسان مرسوم است.

آش کاردین (کارده یا حوره)

کاردین نوعی از انواع آش‌های ایرانی است که مخصوص زاگرس نشینان و مناطق کوهپایه ای زاگرس همچون استان‌های خوزستان(بهبهان)، فارس، کهگیلویه و بویراحمد، چهار محال و بختیاری و لرستان می‌باشد. این آش از گیاهی به نام کاردین که در ارتفاعات سرد زاگرس می‌روید تهیه و پخت می‌گردد و در برخی مناطق به نام آش حوره نیز شناخته می‌شود. این گیاه شبیه کاهو می‌باشد و بسیار تند و برنده است که طی عملیات خاصی شیرین می‌شود؛ و بعد از شیرین سازی این گیاه، آشی ساده درست می‌شود که بسیار خوشمزه و ترش است.

آش آبلیمو

آش آبلیمو نوعی از انواع آش‌های ایرانی است. در طبخ این آش از سبزیجات مخصوص نظیر: تره، جعفری، گشنیز، نعناع، و لپه و برنج استفاده می‌شود و این آش با گوشت چرخ‌کرده (کوفته ریزه) یا گوشت مرغ و نعناع داغ و آبلیمو یا آبغوره مصرف می‌شود.

آش آذربایجان

آش آذربایجان یک نوع از انواع آش‌های اصیل ایرانی و همان‌طور که از اسمش پیدا است متعلق به آذربایجان است که در طبخ آن از لپه، بلغور، سبزی (شوید، تره، پیازچه، نعناع، مرزه، ریحان) استفاده می‌شود.

آش آلو

آش آلو نوعی از انواع آش‌های ایرانی است. در طبخ این آش از سبزیجات مخصوص نظیر: تره، جعفری، گشنیز، نعناع و لپه و برنج و آلوی تازه استفاده می‌شود و این آش با گوشت چرخ شده (کوفته ریزه) یا گوشت مرغ و نعناع داغ و مصرف می‌شود.

آش برزنگک

برزنگک از آش‌های محبوب در شهر بهبهان است. ترکیب این آش از موادی مانند گوشت، دنبه گوسفند، شیره خرما، نخود لپه و سرکه است. برای آماده کردن آن گوشت با پیاز داغ و دنبه سرخ شده و سپس جهت پخت به آن آب و مواد افزودنی اضافه می‌شود. بعد از پختن گوشت، نخود لپه، شیره خرما و سرکه به آن اضافه شده و پس از جا افتادن مصرف می‌شود. این آش که معمولاً در وعده صبحانه استفاده می‌شود بسیار مقوی است و مزه‌ی شیرین و ملس دارد.

آش انار

آش انار یک نوع از انواع آش‌های ایرانی است. در طبخ این نوع آش از سبزیجات معطر و مخصوص آش نظیر: تره، جعفری، گشنیز، نعناع و حبوبات نظیر لپه، برنج و پیاز و گوشت قرمز و انار و گلپر و روغن استفاده می‌شود و این آش با نعناداغ تزئین و مصرف می‌شود.

مواد لازم: چغندر یک‌دانه، برنج یک لیوان و نیم، گوشت چرخ کرده نیم کیلو، لپه نصف لیوان، انار، نعنا خشک و پیاز داغ به اندازه کافی.

آش ترخینه

مخصوص شهر بروجرد است، این آش را با قرص ترخینه درست می‌کنند. ترخینه یا ترخوانه از جوشاندن بلغور در شیر یا دوغ ترش بدست می‌آید. برای تهیه آش به ترخینه، عدس، پیاز، سبزی شامل تره، جعفری، گشنیز و اسفناج احتیاج است.

آش ترش

آش ترش یک نوع غذای سنتی ایرانی و نوعی از آش است. این آش نوعی از آش‌های محلی رشت نیز محسوب می‌شود. آش ترش مانند آش رشته تهیه می‌شود با این تفاوت که که علاوه بر اسفناج، لوبیا و نخود (که در آش رشته ریخته می‌شود)، کشمش، زردآلوی خشک و آلوچه تر نیز به آن اضافه می‌شود و پس از پختن نیز سرکه و شیره انگور به آن اضافه می‌شود و سپس میل می‌شود.

آش سبزی

آش سبزی یکی از شناخته‌ترین و محبوب‌ترین آش‌ها در شیراز است؛ و در اعیاد مذهبی مخصوصاً رمضان و محرم برای نذر کردن، زیاد پخته می‌شود.

آش سکباج

در اصل از سرکه انگور، گوشت گوسفند یا مرغ، پیاز، زردک (هویج ایرانی)، عسل یا نبات یا شکر سرخ و اسفناج تهیه می‌شود که گاهی به آن سبزی‌هایی همانند تره، نعناع، کرفس و زعفران اضافه می‌کنند.

آش جو

آش جو یک نوع از انواع آش‌های ایرانی است. در طبخ این نوع آش از سبزیجات معطر و مخصوص آش نظیر: تره، جعفری، گشنیز، شوید و حبوبات نظیر نخود، لوبیا، عدس و برنج و جو پوست گرفته، پیاز و کشک غلیظ زردچوبه و روغن استفاده می‌شود و این آش با نعناداغ و پیاز داغ تزئین و مصرف می‌شود.

آش خیار چنبر

آش خیارچنبر نوعی از آش‌های ایرانی و مخصوص استان‌های مرکزی و همدان است. این آش در شهریور ماه که فصل خیار چنبر است تهیه می‌شود. مواد آن شامل بلغور، نخود، لوبیا و خیار چنبر است که آن را خرد می‌کنند و داخل حبوبات پخته شده می‌ریزند و همراه با کشک و نعناع و پیاز و سیر داغ می‌خورند.

آش دنگو

یکی از آش‌های معروف زاگرس نشینیان و مناطق کوهپایه ای زاگرس از جمله استان‌های کهگیلویه و بویر احمد، چهار محال و بختیاری و خوزستان است این آش سرشار از حبوبات است و معمولاً در فصل زمستان برای مقابله با سرماخوردگی تهیه می‌شود.

آش دوغ

آش دوغ یکی از غذاهای مشهور ایران و بیشتر متعلق به منطقهٔ آذربایجان و کردستان است.

این غذا را با استفاده از ماست یا دوغ تازه، سبزی آش یا سبزی محلی یا کوهی، برنج، سیر، نخود، تخم مرغ، پیاز و نمک می‌پزند. در هنگام خوردن نیز می‌توان از سیر کوبیده تازه و نعنای داغ و پیازداغ نیز استفاده کرد. معمولاً این غذا دارای طعمی ترش‌مزه‌است.

آش رشته

آش رشته از معروف‌ترین آش‌های ایرانی است. در طبخ این آش از سبزیجات مخصوص مانند، جعفری، گشنیز، اسفناج، و برگ چغندر و انواع حبوبات نظیر نخود، عدس، انواع لوبیاها و رشتهٔ آشی استفاده می‌شود. این آش را غالباً با کشک اما گاهی با سرکه مصرف می‌کنند، در بعضی مناطق هم از قارا (قره‌قروت ترش) استفاده می‌کنند. از دیگر محتویات آن نعناع داغ، پیاز داغ و سیر داغ می‌باشند. این آش معمولاً به عنوان پیش غذا سرو می‌شود.

آش شلغم

آش شلغم نوع دیگری از انواع آش‌های ایرانی است. در طبخ این نوع آش از شلغم، لپه یا عدس، برنج، پیاز، آبلیمو، شکر، روغن و نمک استفاده می‌شود و این آش با نعنا داغ تزئین و مصرف می‌شود.

آش شله قلمکار

آش شله قلمکار معروفترین نوع از انواع آش‌های ایرانی است. در طبخ این نوع آش از سبزیجات معطر و مخصوص آش نظیر: تره، جعفری، گشنیز، اسفناج و حبوبات نظیر نخود، لوبیا، عدس، برنج، پیاز و همچنین گوشت سردست بی استخوان، زردچوبه و روغن استفاده می‌شود. این آش با نعناع داغ تزیین و مصرف می‌شود. مخصوص ایرانیان است.

آش شولی یزدی

پختن آش شولی یزدی خصوصاً اوماج آش، زمان نسبتاً زیادی می‌برد؛ ولی حتی یک بار در سال، خوردن آن در خاطره و ذهن اعضای خانواده و میهمانان می‌ماند.

بهترین زمان پخت این آش، اوایل پاییز یا اواخر تابستان است تا اوماج به راحتی خشک شود. همچنین زمانی است که چغندر تازه‌وارد بازار شده‌است.

آش میوه

آش میوه مطبوع‌ترین طعم را نسبت به انواع دیگر آش‌های ایرانی دارد. در طبخ این نوع آش از سبزیجات معطر و مخصوص آش نظیر: تره، جعفری، گشنیز، نعناع، برگ چغندر و حبوبات نظیر گندم، برنج، لوبیاقرمز، نخود و پیاز و گوشت قرمز چرخ کرده و روغن و آلبالو، گوجه سبز و زردآلو استفاده می‌شود و این آش با پنج قاشق شکر مصرف می‌شود.

آش ترشک

آش ترشک مخصوص شهرستان اقلید است. گیاه ترشک که از گیاهان دارویی مفید است در بهار می‌روید. این گیاه در درمان فشار خون، چربی خون و صاف کردن خون نقش خوبی ایفا می‌کند. در گذشته مردم اقلید به مناسبت فرارسیدن بهار با این گیاه آش درست می‌کردند و زنده شدن طبیعت را جشن می‌گرفتند. در طبخ این آش از برنج، پیاز، فلفل، لپه، و گیاه ترشک استفاده می‌شود.