معرفی و بررسی
قرص آکاربوز پایین آورنده قند خون
داروی آکاربوز در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 برای کاهش سطح قند خون استفاده می شود. قرص آکاربوز در دوز های 50 و 100 میلی گرم موجود است و زمان مصرف قرص آکاربوز بسیار اهمیت دارد و حتما باید با اولین لقمه غذا مصرف شود. یکی از عوارض شایع آکاربوز، مشکلات گوارشی مانند نفخ و اسهال است. یکی از مهمترین تداخلات دارویی آکاربوز با داروی دیگوکسین است.
نام ژنریک:
- آکاربوز
نام لاتین:
- Acarbose
نام تجاری:
- ®Precose
- ®Glucobay
گروه دارویی- درمانی:
- مهارکننده آلفا گلوکوزیداز
- ضد دیابت خوراکی
طبقه بندی در بارداری:
- گروه B
اشکال دارویی:
- قرص روکشدار: 50 و 100 میلی گرم
موارد مصرف، روش و دوزاژ:
- قرص آکاربوز (آکاربوز 50 و آکاربوز 100) در مواردی که سطح گلوکز خون با رژیم غذایی کنترل نمی شود، برای بیماران مبتلا به دیابت غیر وابسته به انسولین (دیابت تیپ دو) استفاده می شود:
مصرف قرص آکاربوز در بالغین:
- دوز ابتدایی آکاربوز 25 میلی گرم خوراکی سه بار در روز همراه با غذا می باشد.
- دوز نگهدارنده آکاربوز 50 تا 100 میلی گرم خوراکی سه بار در روز می باشد.
- حداکثر مقدار مصرف در بیماران زیر 60 کیلوگرم 50 میلی گرم سه بار در روز می باشد.
- این مقدار در بیماران بالای 60 کیلوگرم تا 100 میلی گرم قابل افزایش می باشد.
- دوز اولیه آکاربوز باید به مدت 4 تا 8 هفته تثبیت شود و بعد می توان هر 4 تا 8 هفته یک بار دوز آکاربوز را افزایش داد.
مکانیسم اثر:
- آکاربوز جذب کربوهیدرات های مصرف شده را به تاخیر انداخته و باعث می شود قند خون بعد از غذا کمتر افزایش یابد. آکاربوز بر ترشح انسولین تاثیری ندارد.
فارماکوکینتیک:
- آکاربوز به وسیله میکروارگانیسم ها و آنزیم های گوارشی متابولیزه می شود.
- آکاربوز از طریق ادرار و مدفوع دفع می گردد.
- نیمه عمر آکاربوز 2 ساعت و اوج اثر آن 60 دقیقه می باشد. در صورت اختلال کلیوی نیمه عمر آکاربوز افزایش می یابد.
نکات با اهمیت:
- زمان مصرف قرص آکاربوز: زمان مصرف قرص آکاربوز خیلی مهم است و باید توجه شود که حتما با اولین لقمه غذا خورده شود. ممکن است سوال شود که بهترین زمان خوردن قرص قند آکاربوز چه وقتی است؟ آکاربوز روزی سه بار همراه با اولین قاشق غذا مصرف میشود.
- یکی از شایع ترین عوارض قرص آکاربوز مشکلات گوارشی است.
- آکاربوز به صورت قرص خوراکی در بازار دارویی موجود است و دو دوز 50 میلی گرم (آکاربوز 50) و 100 میلی گرم (آکاربوز 100) دارد.
- یکی از تداخلات دارویی مهم آکاربوز: آکاربوز اگر همزمان با دیگوکسین مصرف شود باعث کاهش اثرات دیگوکسین می شود و باید دوز دیگوکسین اصلاح شود.
- افزایش سطح ترانس آمینازهای کبدی و بیلی روبین، افزایش مختصر سطح هماتوکریت، کاهش سطح کلسیم و ویتامین ب 6 باید حین مصرف آکاربوز مورد توجه باشد.
موارد منع مصرف:
- اختلال شدید در عملکرد کلیوی (کراتینین بالاتر از 2 میلی گرم بر دسی لیتر)
- حساسیت شدید به دارو
- سیروز کبدی
- کتواسیدوز دیابتیک
- بیماری های التهابی و مزمن روده ای
- اختلالات هضم و جذب
موارد احتیاط:
- اختلال کلیوی خفیف و متوسط
- سوء تغذیه
- اختلالات کبدی
- سالمندان اختلالات قلبی عروقی
- اطفال
تداخلات دارویی:
- مصرف همزمان آکاربوز با سولفونیل اوره ها می تواند موجب هیپوگلایسمی شود.
- مصرف همزمان آکاربوز با داروهایی نظیر دیورتیک ها، کورتیکوستروئیدها، هورمون های تیروئیدی، فنوتیازین، فنی توئین، OCP، INH و داروهای مقلد سمپاتیک ممکن است باعث هایپوگلایسمی یا هایپرگلایسمی شود.
عوارض جانبی:
هر دارو به موازات ایجاد اثرات درمانی مورد نظر، ممکن است سبب بروز عوارض ناخواسته نیز بشود. اگرچه کلیه این عوارض در یک فرد مشاهده نمی شود ولی در صورت بروز هر یک از عوارض زیر با پزشک معالج مشورت نمایید.
از جمله عوارض جانبی آکاربوز می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- GI: اسهال، شکم درد، نفخ (که به طور تدریجی برطرف می شود) احتمال وقوع صدمات کبدی وجود دارد. آکاربوز اثرات سمی ندارد.
مصرف در بارداری و شیردهی:
- قرص آکاربوز در بارداری: آکاربوز در دوران بارداری در گروه B قرار دارد.
- مصرف قرص آکاربوز در شیردهی توصیه نمی شود زیرا ترشح آکاربوز در شیر مادر ثابت نشده است.
توجهات پزشکی – پرستاری:
- بیمار دیابتی را از نظر علائم هایپوگلایسمی ارزیابی کنید: تعریق، تاکیکاردی، احساس ضعف و گرسنگی، گیجی، لرزش بدن، حالت اضطراب، بی حسی پوستی (گزگز لب و دهان). در صورتی که بیمار به طور همزمان از ترکیبات سولفونیل اوره استفاده کند احتمال هایپوگلایسمی بیشتر است. در صورت نیاز دکستروز، گلوکز یا گلوکاگون وریدی استفاده شود.
- بیمار را از نظر علائم هایپرگلایسمی بررسی کنید: پر ادراری، پرخوری، پرنوشی، تهوع و استفراغ، تنفس عمیق و سریع، تاری دید و خستگی
- بیمار را از نظر اختلال کبدی و زردی کنترل کنید.
توجهات بیمار – خانواده:
- بهترین زمان خوردن قرص آکاربوز: تاکید می شود که آکاربوز باید همراه غذا و بعد از اولین لقمه غذا میل شود.
- در صورت بروز ناراحتی گوارشی به پزشک مراجعه کنید.
- توصیه می شود بطور منظم وزن خود را کنترل نمائید و در صورت بروز تغییر شدید در وزن به پزشک مراجعه نمائید.
- علائم و نشانه های هایپوگلایسمی و هایپرگلایسمی را بیاموزید.
- از مصرف همزمان داروهای غیر نسخه ای، الکل، سالسیلات ها با آکاربوز و یا تغییرات ناگهانی در رژیم غذایی اجتناب کنید.
- برای کسب نتایج درمانی مطلوب تر به ورزش و رژیم غذایی خود توجه کنید، زیرا آکاربوز دیابت را درمان نمی کند و فقط علائم دیابت را برطرف می کند.
شرایط نگهداری دارو:
- آکاربوز باید در دمای 15 تا 30 درجه سانتیگراد و داخل ظرف سربسته نگهداری شود.
